این روزها انتخاب و پیدا کردن فیلم یا سریال مناسب برای تماشا و گذراندن اوقات فراغت، بسیار سخت‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. کافی است هر روزی از هفته سری به سایتهای دانلود فیلم بزنید، تا ده‌ها فیلم سینمایی مختلف از سراسر جهان با پوسترهای زیبای خود برای جلب نظر شما خودنمایی کنند. گاهی انتخاب آنقدر سخت می‌شود که ملاک قرار دادن بازیگران و کارگردانان مورد علاقه و مطرحتان هم کمکی به این سردرگمی نمی‌کند.
وقتی نوبت به خرید بازی برسد، به جرات پیچیدگی انتخاب و ریسک اشتباه کردن چندین برابر می‌شود. چرا که داریم در مورد محصولی صحبت می‌کنیم که قیمتی بسیار گران‌تر و چند برابری دارد. حتی اگر تنها به سراغ بازی‌های کرک شده و رایگان بروید که البته در شرایط اقتصادی حاضر بیشتر ما چاره دیگری هم نداریم، بازی‌های ویدیویی محصولاتی هستند که در بهترین حالت ساعت‌ها از وقت ما را به خودشان اختصاص می‌دهند و خب چه کسی است که بخواهد چنین زمانی را پای محصولی بگذارد که در انتها از آن احساس رضایت نمی‌کند؟
نقد و بررسی رسانه‌های مطرح و میانگینی که از آن‌ها در سایتهای مختلف محاسبه می‌شود، مدت‌هاست که به یکی از بهترین راهنماها و ملاک‌های ممکن برای تشخیص محصول خوب از بد تبدیل شده‌اند. شاید ۱۰ سال پیش کمتر کسی به خصوص در ایران به این نمرات اهمیتی می‌داد و اصلا از آن اطلاعی داشت اما حالا در عصری زندگی می‌کنیم که تمام نگاه‌های اولیه به نمرات فیلم یا بازی ویدیویی است که تازه عرضه شده.
اما این بررسی‌ها و سایت‌هایی چون متاکریتیک، راتن تومیتوز یا IMDB در واقعیت چقدر قابل اطمینان‌اند؟ قبل از اینکه به این سوال سخت پاسخ دهیم، اجازه دهید ابتدا کمی با سایت‌هایی که از نمرات میانگین می‌گیرند و آن‌ها را یکجا جمع می‌کنند، بیشتر آشنا شویم. پس با ویجیاتو همراه باشید.
IMDB چیست و میانگین نمراتش چگونه محاسبه می‌شود؟
از بین تمام مراجع و سایت‌هایی که در این مطلب در مورد آن‌ها صحبت خواهیم کرد، بدون شک IMDB آشناترین است. این مرجع بزرگ و اصلی دنیای سینما و تلویزیون، نه تنها اطلاعات بی‌شماری از بازیگرها گرفته تا سوتی‌ها و دیالوگ‌های مهم هر فیلم را در اختیار مخاطب می‌گذارد، بلکه میانگین نمره‌ای از ۱۰ نیز برای آن در نظر می‌گیرد.
این نمره آنقدر برای مخاطبین اهمیت بسزایی دارد که تقریبا تمامی سایتهای دانلود آن را در کنار دیگر مشخصات فیلم قرار می‌دهند و فکر می‌کنم کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که «لیست ۲۵۰ فیلم برتر IMDB» به گوشش نخورده باشد. اما بر خلاف دیگر سایتهای مشابه، میانگین امتیازات هر اثر فقط و فقط از رای کاربران محاسبه می‌شود و نقدها و دیدگاه‌های منتقدین مهم دنیا در آن هیچ اثری ندارد. برای ثبت نمره برای هر فیلم و سریال و حتی بازی‌ای هم تنها کافی است تا در سایت به صورت رایگان ثبت‌نام کنید.
این ویژگی متمایز IMDB همزمان حکم بهترین خصوصیت و بزرگترین نقطه ضعف این سایت بزرگ و جهانی را دارد. از طرفی این نمرات به سلیقه مخاطب عام نزدیک‌ترند و بسیاری اوقات می‌توان بین نمرات منتقدین و میانگین امتیاز IMDB تفاوت فاحشی دید، آن هم تفاوتی که احتمالا نظر من و شما به سمت میانگین بالاتر IMDB سوق می‌کند. اما ایراد اصلی چنین سیستمی این است که بیشتر کاربران زمانی تمایل به نمره دادن نشان می‌دهند که عاشق بی‌چون و چرای اثری شده باشند یا بخواهند تنفرشان را ابراز کنند. به عبارت دیگر، نمرات ۰ و ۱۰ احتمالا بیشترین نمرات ثبت شده‌اند.
حالت جدی‌تر این مشکل زمانی است که رقابتی شدید بین دو اثر پیش می‌آید. یادتان می‌آید چند وقت پیش چطور چرنوبیل سر و صدا کرد و با میانگین امتیاز بسیار بالایش به شماره یک لیست IMDB تبدیل شد؟ همین اتفاق کافی بود تا طرفداران برکینگ بد با هجوم به صفحه سریال چرنوبیل و دادن امتیازهای بسیار پایین جنجالی بزرگ خلق کنند. IMDB می‌گوید سیستمی دارد که نمرات تخریبی این شکلی را اصلاح می‌کند اما این سایت در مورد نحوه و مکانیزم عملکرد این سیستم اطلاعات چندانی در اختیارمان نمی‌گذارد.
میانگین نمرات Metacritic به چه معناست؟
سایت متاکریتیک نمرات منتقدین به محصولات مخلتف سرگرمی چون فیلم و سریال، آلبوم موسیقی و بازی‌های ویدیویی را جمع‌آوری کرده، از آن‌ها میانگین می‌گیرد تا نمره‌ای از ۱۰۰ به دست آید و در نهایت این نمره با رنگ قرمز، زرد یا سبز بسته به میانگین دیگر محصولات نمایش داده می‌شود. از میان مدیوم‌های نامبرده شده، متاکریتیک در دنیای گیم اهمیت بسیار بیشتری دارد و احتمالا یکی از اولین معیارهایی است که هر گیمری موقع خرید بازی به آن توجه می‌کند.
مزیت و خوبی متاکریتیک این است که علاوه بر نمایش میانگین نمرات منتقدین، در همان صفحه مربوط به هر محصول میانگین نمرات کاربران را نیز نمایش می‌دهد و از این جهت مخاطبین قبل از تصمیم‌گیری در مورد بازی یا فیلم و سریال مورد نظرشان، می‌توانند بین نظرات منتقدین و مردم عام مقایسه‌ای داشته باشند.
اما از طرفی یکی از ضعف‌های این سایت، مکانیزم تبدیل کردن نمرات سایتهای مختلف به مقیاس ۰ تا ۱۰۰ است. این کار برای بسیاری از سایت‌ها به خصوص رسانه‌های گیم کار سختی نیست، نمرات بین ۰ تا ۱۰ در ۱۰ ضرب و نمراتی هم که بین ۰ تا ۵ هستند، در ۲۰ ضرب می‌شوند. اما مکانیزم و سیستم متاکریتیک برای تبدیل نمراتی که بر مقیاس حروف هستند، چندان مناسب و منطقی به نظر نمی‌رسد.
برای مثال همانطور که در تصویر زیر می‌بینید، نمره معادل ۶۷ برای -B کمی غیرمنصفانه و پایین به نظر می‌رسد. از طرفی بسیاری از سایت‌ها از علائم + و – استفاده نکرده و تنها به حروف اکتفا می‌کنند که در این حالت هم دومین نمره چنین سایتی (B) معادل امتیاز ۷۵ خواهد بود که باز هم بیش از حد پایین‌تر است. همچنین متاکریتیک از نمرات سایت‌ها میانگین وزنی می‌گیرد به این معنا که به برخی از منابع و رسانه‌ها وزن و اهمیت بیشتری در فرآیند میانگین‌گیری می‌دهد ولی سیاست‌های این سایت در اجرای چنین سیستمی چندان واضح و مشخص نیست.
سایت Rotten Tomatoes چطور فیلم و سریال‌ها را ارزش‌گذاری می‌کند؟
راتن تومیتوز یکی دیگر از مراجع قابل اعتماد برای بررسی فیلم‌ها از سوی منتقدین است که سیستمی بسیار ساده و قابل فهم دارد. اگر منتقدی فیلمی را پسندیده باشد، گوجه قرمز رنگی در کنار نقد آن‌ها قرار می‌گیرد و اگر از فیلم راضی نبوده باشند، رنگ سبزی که انگار پاشیده شده است، نمایش داده می‌شود.
اگر ۶۰ درصد منتقدها یا بیشتر فیلم مورد نظر را دوست داشته باشند، صفحه آن فیلم در سایت راتن تومیتوز نشان Fresh با علامت یک گوجه قرمز دریافت می‌کند. به طور مشابه اگر ۵۹ درصد منتقدها یا کمتر فیلم را پسندیده باشند، از همان نماد رنگ سبز استفاده می‌شود. فیلم‌هایی که بتوانند نظر بیشتر از ۷۵ درصد منتقدها را جلب کنند و به شرطی که تعداد نقدها بیشتر از ۸۰ تا باشد و حداقل ۵ منتقد برتر جز آن‌ها باشند، نماد Certified Fresh را دریافت می‌کنند.
به بیان ساده‌تر، کافیست صفحه هر فیلمی را که دوست داشتید در راتن تومیتوز باز کنید تا ببینید چند درصد منتقدها آن را دوست داشتند و با دیدن یک نماد به راحتی متوجه شوید فیلم یا سریالی که آن را جستجو کردید، از نظر منتقدین ارزش دیدن دارد یا خیر. بخش ویژه‌ای به نام Critics Consensus نیز در صفحه بیشتر فیلم‌ها وجود دارد که به طور خلاصه و در حد یک خط شرح می‌دهد که نظر کلی منتقدین در مورد این اثر چه بوده و چرا چنین نمره‌ای دریافت کرده است.
توضیحات سایت راتن تومیتوز برای نمادهای مختلف
درست در کنار نمره منتقدین، درست مانند متاکریتیک نظرات کاربران نیز قرار داده شده است که مکانیزمی مشابه منتقدین دارد. اگر میانگین امتیاز کاربران از ۳.۵ (از ۵) بیشتر باشد، یک جعبه پاپ‌کورن نمایش داده می‌شود و اگر پایین‌تر از ۳.۵ باشد، جعبه پاپ‌کورنی خواهید دید که به روی زمین افتاده است.
دو مزیت بزرگ راتن تومیتوز این است که اولا در زمانی بسیار کوتاه و با نمادهایی واضح نشان می‌دهد که در نگاه اول فیلم یا سریال مورد نظر ارزش تماشا دارد یا خیر و مهم‌تر از آن این سایت در انتخاب منتقدین بسیار سخت‌گیرتر است و با استناد به توضیحات سایت، منتقدین از ۱۰۰ روزنامه، مجله و رسانه معتبر دنیا انتخاب شده‌اند و بنابراین می‌توانید نظر بهترین‌های صنعت را در مورد یک فیلم سینمایی یا سریال تلویزیونی مطالعه کنید.
اما ضعف اصلی راتن تومیتوز این است که نقدها و نظرات منتقدین را تنها به یک «بله» یا «خیر» خلاصه می‌کند و بر اساس منطق سایت، نظر منتقدی که اعتقاد دارد فیلمی ضعف‌های مشخصی دارد اما در مجموع قابل تماشا و دیدنی است (برای مثال بگوییم ۵۹ درصد) با منتقدی که فکر می‌کند آن فیلم یک آشغال به تمام معنا بوده (امتیاز ۰ درصد) یکسان است.
پس بهترین سایت کدام است؟ اصلا چقدر باید به نمرات اهمیت دهیم؟
در مورد بازی‌های ویدیویی، تنها منابع معتبر به متاکریتیک و Open Critic محدود می‌شود و از آنجایی که بیشتر رسانه‌های ثبت شده در این دو سایت یکسان‌اند، میانگین نمرات این دو سایت نیز بسیار به یکدیگر نزدیک است. برتری قابل توجه متاکریتیک این است که می‌توانید در کنار میانگین نمرات منتقدین، نمرات کاربران را هم ببینید اما Open Critic در عوض مشابه راتن تومیتوز از نمادهای مخصوص و مختلفی برای نمایش دادن خوب یا بد بودن بازی‌ها استفاده می‌کند که شاید از لحاظ بصری برای بسیاری جذاب‌تر از سیستم سبز، زرد یا قرمز بودن متاکریتیک باشد.
اما در هر صورت توصیه می‌کنیم میانگین نمرات بازی‌ها تنها معیارتان برای خریدن یا نخریدن یک عنوان نباشد. احتمالا پیش از این هم بارها برایتان پیش آمده که شاید یک بازی ویدیویی امتیاز خوبی از منتقدین نگرفته باشد اما با این وجود از تجربه آن لذت بردید یا حتی با یکی از بهترین و ستایش شده‌ترین بازی‌های سال نتوانستید آنطور ارتباط برقرار کنید. بنابراین خواندن چندین نقد از منتقدین و سایت‌هایی که احساس می‌کنید نظرات و سلیقه‌ای مشابه شما دارند، شما را برای انتخاب بازی بسیار بیشتر یاری می‌دهد تا صرف نگاه کردن به نمرات.
اما در مورد فیلم و سریال کمی منابع و انتخاب‌ها بیشتر است و همانطور که پیش‌تر هم دیدید، هر کدام مزایا و معایب خودشان را دارند. از این بین احتمالا کم کاربردترین سایت برای قضاوت در مورد فیلم و سریال، متاکریتیک باشد چرا که سایتی مثل IMDB میانگین نمرات متا را در صفحه هر فیلم قرار می‌دهد. اما انتخاب بین Rotten Tomatoes و IMDB بیشتر به نوع سلیقه و نگاه شما بر می‌گردد. اگر به طور کلی احساس می‌کنید با نظر عموم مردم موافق‌تر هستید و سلیقه‌تان به آن‌ها نزدیک‌تر است، پس شاید بهتر باشد به میانگین نمرات کاربران IMDB بیشتر توجه کنید و برخی از نظرات کوتاه آن‌ها را بخوانید. اما راتن تومیتوز هم در یک نگاه و با زبانی ساده می‌تواند اطلاعات زیادی را در اختیارتان قرار دهد و مشخص کند که نظر منتقدین برتر دنیا در مورد فیلم یا سریالی که قصد تماشایش را دارید، چیست. به خصوص اگر فکر می‌کنید فیلم‌های منتقدپسند را بیشتر دوست دارید.
به عنوان سخن پایانی، باز هم باید اشاره کنم که این سایتهای نمره و نقدهای منتقدین مختلف بیشتر حکم یک راهنما را دارند، راهنمایی که در دنیای سرگرمی بزرگ امروزی قطعا به آن احتیاج داریم اما نظر و سلیقه شخصی خود را نادیده نگیرید. هر شخص و انسانی دیدگاه خاص خود را دارد و هیچ بازی، فیلم یا سریالی را نمی‌توان پیدا کرد که نظر تمام دنیا در موردش یکسان باشد. بنابراین اگر از تماشای فیلم یا تجربه بازی‌ای لذت بردید یا برعکس علاقه‌ای به آن پیدا نکردید، تنها همین اهمیت دارد و قرار نیست همگی از مخاطب عادی گرفته تا منتقد حرفه‌ای نظراتی مشابه داشته باشیم. شما چقدر به نمرات فیلم و بازی اهمیت می‌دهید؟ از چه سایت‌هایی بیشتر استفاده می‌کنید؟
